Blog

   To już przesądzone – 18 stycznia dzieci z klas 1-3 powrócą do stacjonarnej nauki! Myślę, że nie ja jeden pośród dyrektorów szkół mam mieszane uczucia – i cieszę się, i czuję obawę. Z jednej strony zdaję sobie sprawę z zagrożeń epidemicznych, z drugiej wiem, że przymusowa izolacja w domach i nauka na odległość czynią najmłodszym uczniom szkody trudne do powetowania w przyszłości.

   Mimo obawy jestem pewien, że damy radę. W końcu stajemy w szkołach już po raz któryś tam w ciągu jednego roku wobec trudnego wyzwania. Bogatsi o nabyte w międzyczasie doświadczenia. Jeśli chodzi o relacje z władzami, ująłbym je  w zwięzłej formie ludowej mądrości: „Umiesz liczyć, licz na siebie”. Ewentualnie – powtarzając za mistrzem Potockim – „Nierządem Polska stoi”. Ale są też pozytywy. Na przykład, wątła nić porozumienia między nauczycielami i rodzicami uległa wyraźnemu wzmocnieniu poczuciem, że wszyscy jedziemy na tym samym wózku.

   Oczywiście, że damy radę. Chciałbym jednak w tym miejscu poprosić, by każdy konsument medialnych przekazów, a szczególnie wizji pana premiera Morawieckiego, dywagacji pana ministra Niedzielskiego oraz zapewnień pana ministra Czarnka miał świadomość, że udział polityków w rozwiązywaniu pandemicznych problemów polskiej edukacji jest co najwyżej symboliczny. Kazania, które głoszą – bo tak określam ich styl komunikowania się ze środowiskiem oświatowym, nie zagrzewają do pracy, nie rodzą nadziei, zazwyczaj potęgują tylko frustrację.

   Zapraszam na krótki przegląd wydarzeń oraz, na ich tle, moich własnych spostrzeżeń, które osobie niezorientowanej mogą przybliżyć nieco sytuację, z jaką mamy do czynienia na cztery dni przed powrotem uczniów klas 1-3 do stacjonarnej nauki.

   Bezpośredniej inspiracji do napisania tego artykułu dostarczyła mi przeprowadzona 13 stycznia przez Mazowieckie Kuratorium Oświaty telekonferencja dla dyrektorów szkół. Inspiracją permanentną są natomiast kolejne, tak ostatnio liczne medialne wystąpienia pana ministra edukacji i nauki.

Odprawa w Kuratorium

   Pani kurator Aurelia Michałowska, jedna z jej podwładnych oraz przedstawicielka wojewódzkiego Sanepidu uczyniły wiele, by przybliżyć słuchającym zasady mające wkrótce obowiązywać podczas stacjonarnej nauki w klasach 1-3. Ich zadanie było o tyle łatwe, że najświeższy wykaz zaleceń sanitarnych niewiele różni się od podobnych dokumentów publikowanych od kilku miesięcy. Nowości jest mało, a tych bardziej istotnych zaledwie kilka.

   Zachwyciło mnie stwierdzenie jednej z prowadzących, że wszyscy „z niecierpliwością czekamy na akt prawny”. Otóż warto mieć świadomość, że w dniu telekonferencji, 13 stycznia, nie było jeszcze znowelizowanego rozporządzenia regulującego pracę szkół. Przekazywane uczestnikom informacje były zatem obarczone znakami zapytania, a na deser padła wręcz zachęta, byśmy śledzili stronę kuratorium i gdy już coś się pojawi, upewnili się co do rzeczywistej treści wprowadzonych regulacji prawnych. Nieodparcie przywiodło mi to na myśl hasło klasyka: „Alleluja i do przodu!”.

   Żeby było jasne – nie mam żadnego żalu do pań prowadzących telekonferencję. W najlepszej wierze zrobiły wszystko co należało – w warunkach stworzonych przez państwo z dykty.

Nikt Ci nie da tyle baniek, ile minister Czarnek obieca

   Jeszcze przed świętami pan minister zapewniał, że jego urząd przygotowuje się na różne ewentualności. W ostatnim tygodniu ferii potwierdził swoje dobre samopoczucie, oświadczając publicznie, że "jesteśmy przygotowani do powrotu dzieci do nauczania stacjonarnego w klasach I-III najbardziej, jak to jest tylko możliwe”. W międzyczasie kilkakrotnie wspominał o prowadzeniu nauczania stacjonarnego w bańkach. Tak często używał tego pojęcia, że nawet eksminister Anna Zalewska wspomniała ostatnio w radiowym wywiadzie o bańkach, określając je jako "słynne". Niestety, w zaleceniach sanitarnych słowo „bańka” nie pada, a jako namiastka pomysłu tworzenia w szkołach wydzielonych grup uczniów i nauczycieli pozostaje jedynie „ogólna zasada”, że klasy mają się ze sobą nie kontaktować, a nauczyciele, „w miarę możliwości”, powinni być przypisani do jednej grupy dzieci.

   Jeśli ministerstwo naprawdę przygotowywałoby się uczciwie do powrotu uczniów do szkół, to pięć, dziesięć, czy nawet piętnaście alternatywnych projektów stosownego rozporządzenia czekałoby w gotowości na moment ogłoszenia rządowej decyzji, która, pierwotnie obiecywana na 8 stycznia, pojawiła się w końcu trzy dni później. Jednak po kolejnych dwóch dniach rozporządzenia nadal nie było.

   Konia z rzędem temu kto odgadnie w tej sytuacji, na czym polegało przygotowanie MEiN „najbardziej, jak to jest tylko możliwe”!

Badania przesiewowe

   Trudno wykluczyć, że pan minister miał na myśli badania przesiewowe, które zaoferowano nauczycielom. Może ktoś kiedyś opisze w poemacie heroikomicznym, ile było sprzecznych informacji, ile wyrzekań pań z Sanepidu, że ten bajzel, to nie ich wina, urzędników z kuratoriów, że oni tylko przekazują informacje… Drobny przykład. Wysłaliśmy z naszej szkoły do Inspekcji Sanitarnej listę chętnych do przebadania się pracowników, w dniu, w którym pierwotnie nakazano. Następnego dnia musieliśmy wysłać kolejną, ujętą w nowych tabelkach. Faktem jest, że kuratorium przeprosiło nas (dyrektorów) potem za zamieszanie. I podziękowało za wysiłek. Ale czy naprawdę nie można było tego wszystkiego zrobić sprawniej, a przede wszystkim na spokojnie?! Tymczasem, jak zwykle, wszystko działo się na ostatnią chwilę, bez cienia szacunku dla tych, którzy na dole musieli wykonywać wszystkie urzędowe czynności. Na przykład, wyszukiwać nauczycieli na feriach, uzyskiwać od nich oświadczenia etc. Może jestem naiwny, ale wyobrażałbym sobie ministra, który w trudnych dniach pandemii pilnuje, by jego ludzie szykowali wariantowe rozwiązania spodziewanych problemów, wyjaśnia pogubionym dlaczego jest tak, jak jest, a nie snuje bajki o terminach szczepień, tropi potwora gender i zapowiada cenzurę podręczników do historii… Rzeczywistości nie da się zaczarować, ani zagadać. Powiedzmy sobie wprost – mimo solennych deklaracji pana ministra nie jesteśmy przygotowani do powrotu do szkół, mentalnie i organizacyjnie, ani trochę lepiej niż 1 września.

Jak polska edukacja walczy z pandemią? W miarę możliwości.

   Myliłby się ktoś przypuszczając, że stawimy w szkołach czoło wirusowi przygotowani najlepiej, jak to możliwe. Kluczem do opisu sytuacji jest raczej zwrot „w miarę możliwości”.

   Jeżeli wychowawczyni klasy 1-3 uczy równocześnie języka angielskiego, a takich jest już sporo, to rzeczywiście w jej grupie nauczyciele będą zmieniać się rzadziej. Ale już katecheci (9 klas w etacie) żadną miarą się w tych „możliwościach” nie zmieszczą. Większość nauczycieli języków obcych również. Wychowawcy świetlicy – także. I tak dalej. Można zadekretować podzielenie dzieci w świetlicy na podgrupy klasowe i wykorzystanie wolnych pomieszczeń starszych klas, ale nauczycieli się w ten sposób nie rozmnoży. Tymczasem zaoferowane zalecenia nie zawierają żadnego nowego rozwiązania, które choć odrobinę ułatwiałoby rzeczywisty podział uczniów na niekontaktujące się grupy. I to jest bodaj największe zaniechanie, za które odpowiada główny lokator gmachu przy alei Szucha.

A dyrektor?

   To co zawsze – może, ba, wręcz musi przyjąć odpowiedzialność za organizację stacjonarnej pracy w szkole. Za izolowanie grup dzieci, co zazwyczaj będzie trudne. Za przypisanie stałych nauczycieli do grup, co w części przypadków będzie niemożliwe. Za egzekwowanie dystansu, maseczek, dezynfekcję wszystkiego, co się da – co okaże się najłatwiejsze, bo mamy w tym już praktykę.

   Dyrektor będzie rzeźbił tak, jak warunki pozwolą. Pan minister będzie wszem i wobec ogłaszał, że świetnie przygotował szkoły do pracy. Ot, podział obowiązków, jaki znamy już od dłuższego czasu. Dyrektor nadal jednak nie będzie mógł bez zgody Sanepidu wprowadzić w szkole nauki hybrydowej. Nie będzie mógł nawet wprowadzić zdalnej łączności nauczyciela z klasą przebywającą pod opieką innego nauczyciela, co mogłoby złagodzić problem peregrynujących anglistów lub katechetów. Ale za to ma przypilnować - to padło podczas konferencji, by płyn dezynfekcyjny w dystrybutorach był na bieżąco uzupełniany.

Jakoś to będzie!

   Najszczęśliwsze będą dzieci. I wielu rodziców. I prezes ZUS, bo jego firma nie będzie musiała wypłacać zasiłków opiekuńczych. I nawet część nauczycieli – osobiście znam całkiem sporą grupę takich, którzy marzą o powrocie do szkoły.

   Ogólnie stoimy, jak na Polaków przystało, silni, zwarci, gotowi. Pod sztandarem polskiej edukacji, na którym wyhaftowano jej aktualne motto: „Jakoś to będzie!”.