Blog

   Szkoła kojarzy się raczej z instytucją, która po prostu trwa, a nie rozwija się zgodnie z przyjętym wieloletnim planem. Trudno planować rozwój, kiedy kolejne władze państwowe tworzą własne wizje, które zresztą bazują na założeniu, że wszyscy mają pilnie wykonywać to, co zostanie ogłoszone w aktach prawnych. W swoim czasie, co prawda, sporo inicjatywy wykazywały organy samorządowe, ale ich zapał ostatnio osłabł z powodu reformy, która odebrała sens budowanej przez lata infrastrukturze, uwzględniającej istnienie gimnazjów, a chroniczny brak funduszy dopełnił dzieła zniszczenia. Więcej możliwości mają placówki niepubliczne, szczególnie te, które gromadzą fundusze z wpłat rodziców. W STO na Bemowie dorobiliśmy się w ciągu lat bardzo dobrych doświadczeń z planowaniem rozwoju. A ponieważ kończy się właśnie okres obowiązywania ostatniej strategii, upubliczniam jej podsumowanie aby pokazać, jak zapisy w dość zwięzłym, wypracowanym wysiłkiem wielu osób dokumencie mogą przekładać się na rozmaite praktyczne działania. A te – stanowić powód do satysfakcji.

Podsumowanie realizacji „Strategii rozwoju ZS STO na Bemowie na lata 2017-20”

   Pomysł stworzenia strategii rozwoju STO na Bemowie powstał w roku 2009, tuż po najgłębszym w historii środowiska wewnętrznym zawirowaniu, którego istoty po latach nie warto już przypominać. Dość na tym, że nowe władze Koła STO nr 69 – organu prowadzącego – postanowiły, idąc za sugestią dyrekcji, stworzyć dokument określający strategiczne kierunki dalszego działania Zespołu Szkół.

   Miał on w założeniu stanowić oficjalną deklarację intencji i zamierzeń, na podstawie których powstawałyby roczne plany pracy. Miał też być czynnikiem stabilizującym środowisko, zarówno poprzez demokratyczny, kolegialny sposób opracowywania i uchwalania, jak swoją rolę drogowskazu na kolejnym odcinku historii.

   Pierwsza „Strategia rozwoju Zespołu Szkół STO na Bemowie” obowiązywała w latach 2009-2012. Druga od roku 2013 do 2016. Kolejna powstała w roku 2017 z perspektywą do wiosny 2020. Z powodu pandemii podsumowanie jej realizacji odbyło się ostatecznie dopiero w grudniu tego roku, zarazem jako inauguracja prac nad opracowaniem kolejnego dokumentu, na lata 2021-2024. Niniejszy artykuł stanowi syntetyczny zapis tego podsumowania.

* * *

   Przyjęte w 2017 roku zamierzenia zostały pogrupowane w trzech działach: „Szkoła w zreformowanym systemie oświaty”, „Szkoła jako ośrodek nowoczesnej edukacji” oraz „Szkoła, jako (wzorcowy dla uczniów) ośrodek życia społecznego”. Każdy z nich zostanie tutaj przytoczony w całości, na użytek osób, które nie znają treści dokumentu, a następnie omówiony pod kątem realizacji zaplanowanych działań.

Dział 1: SZKOŁA W ZREFORMOWANYM SYSTEMIE OŚWIATY

1. Stworzenie struktury umożliwiającej przejście w Szkole pełnego cyklu kształcenia, od klasy „0” do matury:

a. powołanie przedszkola dla sześciolatków (w miejsce oddziałów przedszkolnych przy szkole podstawowej),

b. rozwinięcie szkoły podstawowej do struktury ośmioklasowej,

c. utworzenie liceum ogólnokształcącego.

2. Przygotowanie zaktualizowanej wersji programu Szkoły, dostosowanej do nowej struktury, współczesnych wyzwań oraz obowiązujących uregulowań prawnych. Wdrożenie systemu corocznej dyskusji nad przyjętymi rozwiązaniami programowymi.

3. Ewolucyjna zmiana sposobu bieżącego zarządzania Szkołą w kierunku decentralizacji, z równoczesnym podniesieniem rangi sfery wsparcia psychologiczno-pedagogicznego.

(1) 

   Strategia powstawała w czasie, gdy przesądzona była już likwidacja gimnazjów. Przekształcenie wygasającej szkoły w liceum ogólnokształcące miało na celu zachowanie jej dorobku programowego, a także stabilizację kadrową w gronie nauczycieli pracujących z najstarszymi uczniami. Czteroletnie liceum rozpoczęło działalność 1 września 2019 roku; dwa miesiące po opuszczeniu szkoły podstawowej przez pierwszych absolwentów klas ósmych. W liceum znalazła zatrudnienie większość nauczycieli gimnazjalnych, pozostali podjęli pracę w szkole podstawowej.

Mniej więcej w tym samym czasie odstąpiono od zamysłu powołania przedszkola dla sześciolatków. Zadecydowała o tym analiza perspektywy wzrostu liczby uczniów i klas w szkole podstawowej i liceum, jak również skali inwestycji niezbędnych, by przystosować część pomieszczeń do wymogów stawianych placówkom przedszkolnym. Ten punkt strategii nie został zatem zrealizowany; docelowo STO na Bemowie będzie oferować możliwość przejścia jedynie dwunastoletniego cyklu edukacji szkolnej, bez „zerówki”.

(2) 

   W latach 2017-2020 program Szkoły został w pełni dostosowany do nowej struktury systemu oświaty. Składa się obecnie z czterech części, dotyczących klas 0-3 (docelowo 1-3), 4-6, 7-8 oraz liceum. Samo jego przekształcenie było trudnym wyzwaniem, wymuszonym przez fatalną reformę Zalewskiej. W tej sytuacji rzeczywiste wyzwania obecnego świata stały się z konieczności drugorzędne; przed Szkołą wciąż stoi perspektywa wyjścia im naprzeciw. Jak dotąd, w tym zakresie podejmowane były jedynie wycinkowe działania (np. debata w kwestii zasad korzystania z urządzeń mobilnych, w wyniku której powstał Kodeks Smartfonowy). Zgodnie ze „Strategią” powstało natomiast forum dyskusyjne dla nauczycieli, rodziców i uczniów, jakim stały się doroczne obrady Sejmiku Szkolnego.

(3) 

   W okresie obowiązywania „Strategii” znacznie rozbudowany został szkolny zespół psychologiczno-pedagogiczny. Składa się teraz z kilkunastu osób: psychologów, terapeutów, nauczycieli wspomagających oraz logopedy. W rozmaitych zajęciach o charakterze terapeutycznym bierze udział ponad stu uczniów szkoły. Wprowadzony został również w życie program zajęć wspierających dla rodziców, prowadzony na poziomach klasowych i dostosowany tematycznie do powiązanych z wiekiem problemów rozwojowych młodych ludzi. W rezultacie tych działań Szkoła posiada obecnie bardzo bogatą ofertę w zakresie wsparcia psychologiczno-pedagogicznego dla uczniów, rodziców i nauczycieli.

   Zamierzenie dotyczące decentralizacji zarządzania, choć zapisane w tym samym punkcie „Strategii”, ma odmienny charakter i musi być rozliczone osobno. STO na Bemowie wciąż ma charakter placówki autorskiej, której funkcjonowanie opiera się na poglądach pedagogicznych i autorytecie dyrektora. Niemniej jednak w ciągu minionych czterech lat, wraz ze wzrostem liczebności uczniów (do blisko 450) i pracowników (do ok. 90), zarządzanie uległo pewnej decentralizacji. Z dwóch do trzech wzrosła liczba wicedyrektorów, wyposażonych w określone kompetencje. Wiele decyzji zespół kierowniczy podejmuje w sposób kolegialny. Ponadto, z grona nauczycieli powołano pięciu koordynatorów: ds. klas 0-3, 4-6, 7-8, nauczania języków obcych oraz pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Tak duża grupa osób zaangażowanych we współzarządzanie placówką wynika ze złożoności jej działań programowych, wśród których tradycyjnie rozumiana dydaktyka stanowi tylko jeden z kilku równie istotnych elementów. W zarządzaniu wzrosło też znaczenie Rady Przedstawicieli Rodziców, prezentującej stanowisko rodziców w rozmaitych kwestiach, a także dorocznego Sejmiku Szkolnego, przyjmującego rekomendacje w sprawach ważnych dla szkolnej społeczności, wypracowane w szerokim gronie dyskutantów, reprezentujących różne grupy składające się na szkolną społeczność.

   W działania przewidziane w tym punkcie „Strategii” wpisuje się także utworzenie budżetu partycypacyjnego, czyli przeznaczenie części wpływów uzyskanych z odpisów 1% dla organizacji pożytku publicznego na przedsięwzięcia wybierane w drodze głosowania społeczności szkolnej nad projektami zgłoszonymi przez uczniów, nauczycieli i rodziców. Łącznie przeznaczono na ten cel blisko 30 000 złotych. Dodatkowo, jeden z projektów – wyposażenie Sali filmowej na II piętrze szkoły, zaproponowany w ramach budżetu partycypacyjnego, ale nie zakwalifikowany do realizacji, został zrealizowany dzięki funduszom zebranym przez rodziców uczniów.

Dział 2: SZKOŁA JAKO OŚRODEK NOWOCZESNEJ EDUKACJI

1. Wykorzystanie nowoczesnych technologii w procesie nauczania – ułatwianie uczniom i nauczycielom dostępu do informacji oraz tworzenie możliwości wzajemnego komunikowania się drogą elektroniczną:

a. sukcesywne uzupełnianie wyposażenia szkoły w sprzęt elektroniczny, zapewniający komfort we wszechstronnym wykorzystaniu multimediów w nauce i życiu społecznym,

b. zapewnienie szeroko rozumianego bezpieczeństwa w zakresie nowych technologii, od fizycznej ochrony posiadanych zasobów do bezpiecznego korzystania z możliwości Internetu.

2. Rozwijanie myśli pedagogicznej:

a. inicjowanie refleksji pedagogicznej w środowisku szkolnym oraz na szerszym forum, szczególnie w ramach Społecznego Towarzystwa Oświatowego,

b. poszukiwanie inspiracji programowej poprzez uczestnictwo przedstawicieli Szkoły w konferencjach, warsztatach, seminariach zewnętrznych,

c. prowadzenie wymiany doświadczeń z innymi placówkami poprzez wzajemne wizyty studyjne oraz wspólne przedsięwzięcia, takie jak program STOmenius.

3. Wypracowywanie i wdrażanie nowych elementów programowych w wybranych dziedzinach funkcjonowania Szkoły:

a. udoskonalenie systemu nauki języków obcych poprzez zwiększenie mobilności kadry, wizyty studyjne, pracę metodą CLIL, wyjazdy zagraniczne uczniów,

b. wprowadzanie metod i rozwiązań organizacyjnych zmierzających do zwiększenia samodzielności uczniów w procesie nauczania/uczenia się, a zarazem promujących współdziałanie w codziennej pracy, promowanie aktywnego trybu życia – sportu, zajęć ruchowych, wycieczki, akcji społecznych, uczestnictwa w kulturze itp.

4. Modernizacja i rozwój bazy materialnej Szkoły:

a. dostosowanie posiadanej bazy lokalowej do nowej struktury organizacyjnej Szkoły, włącznie z ponownym rozplanowaniem wykorzystania sal lekcyjnych,

b. zagospodarowanie nowej powierzchni w siedzibie szkoły z naciskiem na rozbudowę zaplecza dydaktycznego: pracowni, pomieszczeń pomocniczych, świetlicy itp., zgodnie z potrzebami określonymi w drodze wewnątrzszkolnej debaty,

c. ponowne zaprojektowanie i realizacja infrastruktury informatycznej Szkoły,

d. modernizacja szkolnych terenów rekreacyjno-sportowych.

(1) 

   W latach 2017-2020 dokonano istotnych inwestycji w zakresie infrastruktury informatycznej Szkoły. Stworzono sieć wewnętrzną opartą o najnowocześniejsze technologie przekazywania danych, zapewniającą szybki dostęp do internetu przez komputery stacjonarne, a dodatkowo możliwość korzystania ze szkolnego WiFi nawet przez kilkaset urządzeń równocześnie. Przy okazji modernizacji powstała nowa pracownia informatyczna na 19 stanowisk; zgromadzono także 30 laptopów i 50 tabletów umożliwiających pracę w każdej sali szkolnej w oparciu o łączność bezprzewodową.

   Wszyscy uczniowie i pracownicy otrzymali konta na szkolnej platformie Office 365, dzięki czemu w warunkach pandemii możliwe było szybkie i sprawne wykorzystanie programu MsTeams do prowadzenia edukacji na odległość. Bardzo wzrósł w tym czasie poziom umiejętności korzystania z narzędzi informatycznych zarówno przez uczniów, jak nauczycieli.

   Bezpieczeństwo użytkowania szkolnych zasobów oraz internetu zapewnione jest zarówno na poziomie rozwiązań sprzętowych, jak oprogramowania antywirusowego oraz filtrującego treści nieprzeznaczone dla młodych ludzi.

(2)

   Szkoła cały czas pracowała na swoją opinię placówki nowoczesnej. Na drodze wewnętrznej debaty pedagogicznej powstały założenia organizacyjne i programowe liceum ogólnokształcącego. Dostosowany do nowej podstawy programowej został autorski program kształcenia zintegrowanego w klasach 1-3 szkoły podstawowej. Na poziomie klas 4-6 wprowadzono dwa nowe rozwiązania metodyczne: godzinę projektową w tygodniowym planie zajęć oraz wszechnicę szkolną, odbywającą się trzy razy w roku.

   Środowisko STO na Bemowie było pomysłodawcą i organizatorem II Konferencji Pedagogicznej STO, poświęconej roli rodziców w szkole społecznej, która odbyła się w 2020 roku. Ponadto nauczyciele brali udział w rozmaitych imprezach szkoleniowych, od konferencji przedmiotowych po kursy zagraniczne w ramach programu Erasmus + „Szkoła możliwości”. W ramach STO na terenie Szkoły zorganizowano również spotkanie integracyjne dla przedstawicieli zarządów kół i dyrekcji placówek z terenu Warszawy.

   Przez cały czas kontynuowana była współpraca ze Szkołą Podstawową w Purdzie, a tylko pandemia przeszkodziła w rozwinięciu relacji ze Szkołą Podstawową w Dąbczu, z której uczniowie i nauczyciele odwiedzili po raz pierwszy STO na Bemowie pod koniec lutego 2020 roku. Kontynuacja tych działań będzie możliwa po ustaniu zagrożenia epidemicznego.

(3) 

   Nauka języków obcych w STO na Bemowie zorganizowana jest w sposób systemowy, wg spójnego programu wypracowanego przez zespół nauczycieli, obejmującego podstawową naukę, kursy na certyfikaty językowe oraz imprezy dodatkowe, angażujące społeczność szkolną, np. w ramach dorocznego Dnia Języków Obcych. Liceum Ogólnokształcące nawiązało stałą współpracę z Instytutem Goethego. Część kadry brała udział w zagranicznych kursach językowych w ramach programu Erasmus+, odbyły się również wyjazdy językowe dużych grup uczniów do Hiszpanii i do Niemiec. Pandemia przeszkodziła natomiast w 2020 roku w realizacji zaplanowanej i przygotowanej już wycieczki językowej do Dublina.

   W ramach działalności programowej prowadzone były rozmaite działania dydaktyczne i społeczne oparte na współpracy uczniów i nauczycieli. Klasy 7-8 oraz liceum przejęły wypracowany w gimnazjum system projektów społecznych, służb i dyżurów szkolnych. Aktywnie działał Samorząd Uczniowski, szczególnie w Szkole Podstawowej. Odbywały się liczne zajęcia sportowe (w tym fakultety – kajakowe, rowerowe, spacerowe, łyżwiarskie, trekkingowe – jako jedna z form realizacji programu wychowania fizycznego), wycieczki, imprezy kulturalne. Ożywioną działalność artystyczną prowadził nowopowstały szkolny zespół muzyczny „Band ‘99”, a bardzo liczne grono uczniów pod kierunkiem nauczyciela muzyki brało udział w nagrywaniu wideoklipów i przygotowywaniu publicznych występów. Zbiory Szkolnej Galerii Sztuki, gromadzące namalowane przez uczniów kopie dzieł wielkich mistrzów, przekroczyły 400 obrazów. Wydane zostały kolejne zbiory uczniowskiej twórczości literackiej, powstałej w ramach zajęć „Lekkim piórem”. Koniec działalności Społecznego Gimnazjum nr 99 STO upamiętniony został edycją książki pt. „Skarby polskiej przyrody”. W oparciu o tę pozycję wprowadzono odznakę szkolną „Tropiciela skarbów przyrody”, adresowaną do uczniów i rodziców zainteresowanych krajoznawstwem.

(4) 

   W latach 2018-19 została przeprowadzona gruntowna reorganizacja i modernizacja pomieszczeń szkolnych. W objętych w posiadanie pomieszczeniach na pierwszym piętrze budynku powstały pracownie przedmiotowe: informatyczna, plastyczna, przyrodnicza, studio muzyczne, gabinety zespołu psychologiczno-pedagogicznego, a także świetlica, pokój nauczycielski i biblioteka. Dzięki temu w Szkole zrobiło się luźniej. Zreorganizowano i odnowiono pomieszczenia na drugim piętrze, gdzie powstała wydzielona część dla czterech klas najmłodszych oraz sale lekcyjne i miejsca do rekreacji dla uczniów klas 7-8 i liceum. Od podstaw zbudowano infrastrukturę informatyczną, stosując rozwiązania, które zapewnią zaspokojenie potrzeb związanych z komunikacją elektroniczną na co najmniej dziesięć kolejnych lat. Zmodernizowano szkolny plac zabaw, na którym pojawiła się nowa wielofunkcyjna zabawka, wybrana przez uczniów, a dodatkowo karuzela, którą Samorząd Uczniowski Szkoły Podstawowej zakupił z własnej inicjatywy i ze swoich funduszy.

   Szczególnym przedsięwzięciem było wyciszenie stołówki szkolnej. Pomysł wypłynął od jednej z klas (uczniów i ich rodziców oraz wychowawczyni), która także zapoczątkowała akcję gromadzenia funduszy. Stopniowo włączały się w to szersze kręgi społeczności szkolnej, dzięki czemu, po zebraniu około 20 000 złotych, we wrześniu 2020 roku przedsięwzięcie zostało sfinalizowane. Wg zgodnych opinii uczniów, nauczycieli i pracowników kuchni – komfort jedzenia posiłków w szkole wzrósł w sposób trudny do przecenienia.

Dział 3: SZKOŁA JAKO (WZORCOWY DLA UCZNIÓW) OŚRODEK ŻYCIA SPOŁECZNEGO

1. Doskonalenie funkcjonowania społeczności szkolnej:

a. wzmocnienie programowe i personalne systemu wsparcia psychologiczno-pedagogicznego dla uczniów, rodziców i nauczycieli:

b. kształcenie kompetencji społeczno-emocjonalnych dzieci poprzez działania skierowane do klas i poszczególnych uczniów,

c. wypracowanie i wprowadzenie w życie kanonu obowiązkowych szkoleń pedagogicznych dla rodziców na wszystkich etapach kształcenia,

d. rozwijanie kompetencji kadry pedagogicznej w zakresie pracy z uczniem i jego rodzicami

e. ocena funkcjonowania i rozwinięcie kanałów komunikacji wykorzystywanych w Szkole, stosownie do nowych potrzeb,

f. ustalenie i wprowadzenie w życie zasad korzystania z technologii mobilnych na terenie Szkoły.

2. Utrwalanie poczucia więzi wewnątrz społeczności szkolnej

a. rozwijanie wielkich projektów szkolnych (np. Szkolna Galeria Sztuki, Skarby Natury) jako wspólnych przedsięwzięć, a zarazem wizytówek społeczności szkolnej,

b. organizowanie dorocznych sejmików szkolnych, jako forum dyskusji programowej,

c. popularyzacja dorobku szkoły poprzez uczestnictwo jej przedstawicieli w imprezach zewnętrznych – konferencjach, warsztatach, seminariach, a także udostępnianie wybranych elementów materialnego i metodycznego dorobku Szkoły szerokim kręgom odbiorców,

d. przeprowadzenie obchodów XXX-lecia istnienia Szkoły, w tym przygotowanie i wydanie monografii Szkoły.

3. Kształtowanie postaw obywatelskich:

a. tworzenie warunków do samoorganizacji uczniów i rozwijanie ich samorządności,

b. wspieranie różnorodnych działań prospołecznych uczniów, nauczycieli i rodziców,

c. podejmowanie wspólnych przedsięwzięć społecznych z innymi szkołami.

(1) 

   Wspólnym mianownikiem działań realizowanych w Szkole było umacnianie jej roli jako ośrodka życia społecznego, zgodnie z Deklaracją Programową Społecznego Towarzystwa Oświatowego oraz misją placówki, sformułowaną w pierwszych latach jej istnienia. W okresie realizacji „Strategii”, dzięki wzmocnieniu zespołu psychologiczno-pedagogicznego, możliwe było bardziej skuteczne reagowanie na potrzeby uczniów, rodziców i nauczycieli. Udało się wyjść naprzeciw rosnącemu zapotrzebowaniu na wsparcie psychologiczne wśród dzieci i rodziców. Okazało się przy tym, że wypracowane w przeszłości zasady komunikowania się wewnątrz społeczności szkolnej, oparte na kontakcie osobistym lub telefonicznym nauczycieli z rodzicami, oraz bezpośrednim zaangażowaniu uczniów w przekazywanie informacji ich dotyczących, sprawdzają się w praktyce. W warunkach pandemii zostały one tylko uzupełnione o zdalne kontakty za pomocą platform audiowizualnych MsTeams oraz Zoom, nadal jednak przy zachowaniu podmiotowej roli uczniów w tej komunikacji.

   Po długiej wewnętrznej debacie podczas Sejmiku Szkolnego w roku 2018 w głosowaniu przedstawicieli rodziców, nauczycieli i uczniów zostały przyjęte zasady korzystania na terenie placówki z technologii mobilnych, ujęte w formie Kodeksu Smartfonowego. Dokument ten będzie w przyszłości stanowić dobrą podstawę do dalszych modyfikacji, związanych z rosnącą rolą środków komunikacji elektronicznej w codziennym życiu.

(2)

   W latach 2017-2020 zakończony został jeden ze szkolnych Wielkich Projektów, pn. „Skarby Natury”. Jego uwieńczeniem, po blisko 10-letniej aktywności krajoznawczej społeczności szkolnej, stało się wydanie książki „Skarby Natury w Polsce”, zawierającej opisy i zdjęcia 243 ciekawych przyrodniczo obiektów z terenu całego kraju, przygotowane w sumie przez 103 autorów, uczniów, nauczycieli, rodziców. Rozwijała się Szkolna Galeria Sztuki. Odbyło się kolejne kilkanaście imprez wyjazdowych w ramach projektu „Rudawka”, realizowanego w Puszczy Augustowskiej. Kilkanaścioro uczniów i nauczycieli wypracowało w tym czasie honorowe tytuły „Złotego Rudawkowicza”, a czwórka absolwentów, którzy wrócili do Rudawki w roli opiekunów młodszych koleżanek i kolegów, zyskała miano „Diamentowych Rudawkowiczów”. Początkowo świetnie rozwijający się projekt dorocznych obchodów Dnia Ziemi na Bemowie, organizowanych przez Szkołę dla dzieci z okolicznych placówek oświatowych, z powodu strajku nauczycieli w roku 2019, a pandemii w 2020 uległ zahamowaniu, jednak będzie nadal kontynuowany, jak tylko pozwolą na to warunki zewnętrzne.

   W latach 2017-2019 trzykrotnie odbyły się obrady Sejmiku Szkolnego, w roku 2020 odwołane z powodu pandemii. Ta inicjatywa, służąca budowaniu powszechnego poczucia odpowiedzialności za Szkołę, bez wątpienia sprawdziła się i będzie kontynuowana w przyszłości, nawet – w razie konieczności – w formule zdalnej.

   Dorobek Szkoły popularyzowany był w rozmaity sposób – za pośrednictwem bloga „Wokół szkoły”, prowadzonego przez dyrektora, witryny internetowej placówki i profilu na fejsbuku. Powstały w tym czasie dwa filmy poświęcone Szkole oraz jeden artykuł naukowy na jej temat. W każdym roku wydawana była kolejna część „Annałów Szkolnych”, których zbiór liczy obecnie już 6 tomów. Pod koniec roku 2020 powstały dwie obszerne prezentacje, adresowane do osób zainteresowanych. Jedna z nich poświęcona jest koncepcji pedagogicznej „Szkoły wielu możliwości”, na której opiera się funkcjonowanie STO na Bemowie. Druga, w założeniu w przyszłości corocznie aktualizowana, zawiera syntetyczne zestawienie najważniejszych informacji o Zespole Szkół, pn. „Szkoła w pigułce”.

   Ukoronowaniem okresu obowiązywania „Strategii” miały być obchody 30-lecia STO na Bemowie. Niestety, z powodu pandemii nie zostały one przeprowadzone zgodnie z pierwotnym zamierzeniem. Tym niemniej udało się przygotować rozmaite akcenty jubileuszu, np. hasło „W głowie się nie mieści, ma już lat 30!”, pamiątkowe upominki, które otrzymały osoby przez długie lata związane z placówką, zarówno pracownicy, jak działacze Społecznego Towarzystwa Oświatowego. Zaplanowana Gala musiała zostać odłożona na bliżej nieokreśloną przyszłość. Z braku czasu i nawału bieżących problemów nie udało się również przygotować i wydać monografii Szkoły.

(3) 

   W ciągu czterech lat obowiązywania „Strategii” uczniowie wraz z nauczycieli utrzymywali stały, bardzo owocny dla obu stron kontakt z pensjonariuszami DPS „Kombatant”. Nawet podczas pandemii udało się przeprowadzić pewne działania, jakkolwiek już tylko w sposób zdalny. Prowadzone były również wolontariaty oraz akcja „Szlachetna paczka”.

   Ze wszystkich wymienionych w artykule elementów dorobku ostatnich kilku lat wyraźnie widać, że Zespół Szkół STO na Bemowie jest miejscem kształtowania postaw obywatelskich, stanowiącym doskonałe forum aktywności także dla osób dorosłych, chcących zaangażować się w działalność dla dobra wspólnego. Na szczególne podkreślenie zasługuje inicjatywa funduszu solidarnościowego, który powstał wiosną 2020 roku w celu wspierania rodziców, których dotknęły kłopoty finansowe z powodu pandemii. Złożyły się nań wpłaty przeszło 200 rodziców, dzięki czeku możliwe było udzielenie pomocy (w formie stypendiów socjalnych) wszystkim, którzy o nią wystąpili.

   Zespół Szkół STO na Bemowie jest w roku 2020 placówką, której działania napędzają inicjatywy nauczycieli, uczniów, działaczy STO i innych rodziców, stanowiącą dobre środowisko społeczne dla kształtowania młodego pokolenia. Ta konkluzja pozwala stwierdzić, że „Strategia rozwoju Zespołu Szkół STO na lata 2017-2020”, mimo zaniechania z różnych przyczyn kilku zaplanowanych działań, w swojej integralnej koncepcji została zrealizowana z powodzeniem.